Bywa, że zwierzęta wolnożyjące mają problemy z zębami, choć nie są to przypadki częste. Genetyczne wady zgryzu, które poważnie wpływają na jakość uzębienia stanowią najmniejszy odsetek patologii. Znacznie więcej spotyka się uszkodzeń lub utraty części zębów wynikłych z urazów o bliżej nieznanej etiologii.
Po lewej stronie zamieściłem zdjęcia, na których widać różne "usterki" zgryzu na przykładzie czaszek kuny, borsuków i lisów. Wszystkie fotografie z prawej strony przedstawiają stan prawidłowy - dla porównania.
Obserwacje prowadzę na czaszkach zwierząt, które stały się ofiarami kolizji drogowych. Takie najczęściej wpadają mi w ręce. W związku z tym trzeba uważać, aby nie wyciągnąć fałszywych wniosków, kiedy widzi się uzębienie uszkodzone na skutek śmiertelnego wypadku. Na podstawie charakterystycznych cech można jednak precyzyjnie określić, czy dany uraz powstał niedawno, czy co najmniej kilka tygodni wcześniej.
Półprofile czaszki borsuka. Na foto pierwszym z lewej wyraźnie widać wytarte kły, co zostało spowodowane wadą zgryzu. Zużyte siekacze wskazują na podeszły wiek osobnika.
Typową oznaką uszkodzenia zgryzu w momencie śmierci są ostre krawędzie pokruszonych zębów - o ile nastąpiło ich złamanie. Jeśli natomiast ząb został złamany za życia zwierzęcia, to jego krawędzie ulegają mniej lub bardziej zaokrągleniu. Kolejnym symptomem "świeżego" uszkodzenia jest bezbarwny lub krwisty kanał nerwu, który przechodzi przez środek złamanego zęba. Nerwy odsłonięte przez dłuższy czas nabierają brązowego albo czarnego koloru. Pęknięte kości szczęki, uszkodzone wyrostki zębodołowe i tym samym ruchome zęby, to urazy powypadkowe. Dziąsła zagojone we wcześniejszym miejscu osadzenia zębów wskazują na dawną ich utratę.
Dwie miniatury - górna i dolna od prawej strony ukazują przednie fragmenty czaszki i żuchwy borsuka z prawidłowym uzębieniem. Na miniaturach od lewej można zobaczyć wrodzony brak pierwszych zębów przedtrzonowych. (Cztery różne borsuki.)
W lewym górnym rogu czaszka lisa z brakiem trzech górnych siekaczy i częściowym zanikiem (zagojonej?) kości. Nie wiem, czy jest to wada wrodzona, czy też zwierzę straciło zęby już za życia. Dolne zdjęcie przedstawia czaszkę lisa ze startym i wykruszonym dolnym i górnym kłem - jako konsekwencja wady zgryzu.
W przypadku osobników starych występuje naturalna, stopniowa utrata zębów. Takie zjawisko można zaobserwować np. u saren, które osiągnęły 7 rok życia. Powyżej tego wieku ich zęby ulegają ścieraniu aż do korzeni i samoistnie wypadają - także na skutek zaniku kości. Jest to normalna oznaka starzenia się organizmu.
Beria, 24-10-2023
Czaszka kuny z widocznymi ubytkami dolnych i górnych siekaczy z widocznym zanikiem kości w górnej szczęce. Lewy górny kieł oraz prawy dolny jest ukruszony. Ponadto na prawym górnym kle widać odpryski szkliwa.